Dialog ludzi dialogu… - Szewach Weiss i Tomasz Dostatni OP: „ W dwóch światach”

3 lutego 2023 roku zmarł były ambasador Izraela w Polsce oraz były przewodniczący Knesetu, silnie związany z Polską – Szewach Weiss. Wydawnictwo Zysk i S-ka postanowiło przypomnieć wydaną w 2010 roku książkę „W dwóch światach”, którą wspólnie napisali Szewach Weiss i Tomasz Dostatni OP.

Od 23 maja 2023 roku ponownie można ją zakupić w księgarniach.

Dialog chrześcijańsko-żydowski

Książka „W dwóch światach” jest zapisem rozmowy, wywiadem prowadzonym między dominikaninem Tomaszem Dostatnim a politykiem izraelskim pochodzącym z polskich terenów przedwojennych Szewachem Weissem. Spotykali się oni w domu polskiej rodziny nad Wartą pod Poznaniem. Dyskusja z początku chaotyczna i momentami niezrozumiała przeradza się w zapis metafizycznych przemyśleń, wspomnień, wyjaśnień meandrów zawiłej historii.

Szewach Weiss to postać związana z Polską i jej losami. Nieprzypadkowo po jego śmierci Bronisław Wildstein napisał, że „śmierć Weissa oznacza koniec pewnej epoki, ponieważ nie będzie już Żydów, którzy zdawali sobie sprawę, że przeżyli dzięki pomocy Polakom i rozumieli, że te koszmarne rzeczy były spowodowane przez Niemców. Cały czas był blisko związany z Polską i był polskim patriotą”. Uhonorowano go odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej” w uznaniu zasług na rzecz pogłębienia zrozumienia między Polakami i Żydami, niwelowania wzajemnych uprzedzeń oraz pielęgnowania wspólnego dziedzictwa i tradycji. Został też Kawalerem Orderu Orła Białego.

Ojciec Tomasz Dostatni zadaje pytania, jednocześnie słucha i rozumie. W swojej działalności duszpasterskiej jest zaangażowany w dialog ekumeniczny, międzyreligijny i społeczny, co pozwala mu uważnie i z otwartością prowadzić ciekawe rozmowy. Jako przedstawiciel młodego pokolenia ma wielki szacunek dla człowieka ocalałego z Holocaustu, przyjaźnie nastawionego do Polski.

Szewach Weiss wielokrotnie podkreślał głęboką wdzięczność do Polaków, którzy uratowali jego rodzinę w czasie okupacji. Miał poczucie wspólnoty losów polsko-żydowskich w czasie II wojny światowej i przed nią, na co często kładł akcent w swojej działalności politycznej.

Te wspólne rozmowy przynoszą wiele dobrego w kwestii rozumienia meandrów wiary i punktu widzenia autorów.

Żyd – syjonista i katolik

Brzmi niewiarygodnie ale prawdziwa jest historia człowieka o „złożonej tożsamości” (Żyd i Polak, syjonista, katolik). Mowa o Oswaldzie Rufeiseinie, który stał się zakonnikiem, karmelitą bosym. Jego dzieje kilkukrotnie pojawiają się na łamach książki i opisują rozdarcie z jakim musiał się zmierzyć (tożsamość żydowsko-polska). Ten żydowski młodzieniec w czasie wojny doświadczył dramatycznych przeżyć. Dzięki Opatrzności Bożej przez dziewięć miesięcy pracował na komisariacie Policji pod okupacją niemiecką i nie został zdemaskowany. W czasie ukrywania się u zakonnic zmartwychwstanek odkrywa katolicyzm jako religię swojego życia i przyjmuje chrzest. Po wojnie wstępuje do zakonu, gdzie w 1952 roku przyjmuje święcenia. „Ostatecznie moje przejście na chrześcijaństwo nie było ucieczką od judaizmu, wręcz przeciwnie – wejściem na drogę, na której, jak mi się wydawało, mogłem znaleźć odpowiedź na pytania nurtujące mnie jako Żyda” – mówi Ojciec Daniel (Oswald Rufeisein).

Po wojnie przyjechał do Izraela i zwrócił się o obywatelstwo. Żyd, z matki Żydówki, syjonista, mówiący po hebrajsku, ratujący Żydów z Zagłady. Wydawało się, że prosta sprawa – otrzyma obywatelstwo według prawa powrotu. Niestety, Sąd Najwyższy Izraela orzekł, że ksiądz nie może należeć do narodu żydowskiego. Rufeisein jest przykładem złożoności dwóch światów, dwóch narodowości żyjących pod wspólnym dachem.

Założyciel państwa Izrael z Płońska

„Wisła nad Jordanem” – tak zatytułował Szewach Weiss rozdział książki „Między nami”, której fragment został umieszczony w recenzowanej pozycji. Dawid Ben Gurion, założyciel Państwa Izraela urodził się w Płońsku. W pierwszym rządzie był premierem i ministrem obrony. Pięciu z trzynastu członków Rady Ministrów pochodziło z Polski. Połowa posłów pierwszego Knesetu miała polskie korzenie, tak samo jak większość rabinów i część profesorów Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie. Te i wiele innych powiązań Polski i Izraela przywołuje autor. Podkreśla, że polskość stała się także częścią żydowskiej duszy, a socjolog bądź historyk potrafią to rozpoznać m.in. w pragnieniu wolności i gotowości do walki za wolność i niepodległość.

Kim naprawdę jest Żyd?

Wczytując się w rozmowy odkrywamy czym jest izraelski tygiel, a także co jest spoiwem tego narodu. Wieloetniczność, wielokulturowość, wielorasowość łączy jedna religia. Nie można być Żydem i wyznawać innej religii niż judaizm. To jest to co widać na wierzchu. Aby spróbować odczytać wnętrze duszy żydowskiej polecam przeczytać tę książkę.

W pierwszej części pozycja przedstawia rozmowę autorów o wartościach duchowych, Bogu, sumieniu, o Żydach i Polakach w czasach wojny i pokoju, o religii, historii, kulturze i literaturze, o żydowsko-chrześcijańskim przenikaniu i oddaleniu. W drugiej części zamieszczone są fragmenty felietonów oraz wybrane akapity z książek dwóch współautorów.

Książka ma 264 strony, a jej cena to 39,90 zł.